در روزگار ساسانیان رقابت میان دو دولت بزرگ ایران و روم شرقی (بیزانس) به اوج خود رسید و دگرگونیهایی بس بزرگ به همراه آورد که به انقراض هر دو دولت منجر شد. مسائل اقتصادی منجمله پیکار بر سر ابریشم چین موجب بروز جنگهایی شد که نتیجه آن چیزی جز ضعف این دو دولت باستانی و اقوام و تیرههای نوخاسته نبود.
دولت روم شرقی میخواست بیهرگونه واسطهای به ابریشم چین دست یابد و ثروت خویش را در اختیار واسطهها نگذارد. دولت ایران که وجود واسطهای میان خود و چین و روم را تحمل نمیکرد، قصد داشت با افزایش بهای ابریشم، طلای رومیان را از چنگشان بیرون کند و مانع اجیر کردن لژیونرها و سپاهیان رومی شود. بدین ملاحظه دولت کوشان را که به حائلی میان چین و ایران بدل شده بود، از میان برداشت. حاصل این کار چیزی جز کینه و دشمنی بازرگانان سغدی با شاهنشاهی ساسانی نبود.
امپراتوری چین نیز از موانعی که دولت ایران بر سر راه ابریشم پدید آورده و به تنها خریدار کالاهای چینی بدل گشته بود، ناخرسند مینمود. زیرا دولت ساسانی بهای خرید و فروش ابریشم را به میل خود معین میکرد. پارچههای ابریشمن زربفت ایرانی بسیار گران و تنها در دسترس اشراف و بزرگان رومی و پوشش جسد قدیسان آنها بود. بدین روال دو دولت بزرگ جهانی -چین و روم- از دو سو با ایران به رقابت و دشمنی برخاستند.
رمان ایران و ترکان در روزگار ساسانیان نوشته عنایتالله رضا